Amazon'da Petrol İzni: COP30 Sürerken Kritik Karar

Brezilya'da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi (COP30) tamamlanırken, hükümetin Amazon Nehri'nin ağzında petrol arama faaliyetlerine onay vermesi çevrecileri endişelendirdi. Bu kararın, ülkenin ormansızlaşma ile mücadelesinde elde ettiği başarıları olumsuz etkileyeceği ifade ediliyor.
Dünyanın en değerli ekosistemlerinden biri olan Amazonlar, yeni bir sanayi tehdidiyle karşı karşıya. İklim zirvesinin yapıldığı Belem şehri öncesinde, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, devletin petrol şirketi Petrobras'a Amazon Nehri'nin ağzında petrol kuyuları açma izni verdi. Bu durum, 2014 yılından bu yana en düşük ormansızlaşma oranını elde eden Brezilya'nın çevre politikalarıyla çelişiyor. Uzmanlar, bu kararın BM zirvesinde tartışılan fosil yakıt geçiş sürecine zarar vereceği konusunda hemfikirler.

İklim Hedefleriyle Çelişen Zamanlama

Brezilya uzay araştırmaları kurumu INPE'nin raporuna göre, yıllık ormansızlaşma oranı 5.796 kilometrekareye kadar düştü. Ancak Greenpeace'in Brezilya Okyanus Kampanyası Koordinatörü Mariana Andrade, petrol arama izninin COP30'un hedefleriyle örtüşmediğini belirtti. Andrade, Brezilya'nın iklim liderliğine özen gösterirken fosil yakıt faaliyetlerine izin vermesinin kaygı verici olduğunu ifade etti.

Deniz Ekosistemi ve Yerli Halk Tehdit Altında

Onaylanan petrol sondaj alanı, biyoçeşitlilik açısından oldukça hassas bir bölgede yer alıyor. Uzmanlar, olası petrol sızıntıları, kirlilik ve sanayi faaliyetlerinin deniz ekosistemleri, yerel balıkçılar ve yerli topluluklar üzerinde geri dönüşü olmayan etkiler yaratabileceğini söylüyor. Imperial College London'dan Araştırma Görevlisi Minerva Singh, sismik gürültü ve artan gemi trafiğinin deniz canlılarını olumsuz yönde etkileyeceğini ve yerel topluluklarla çatışmalara neden olabileceğini belirtti. Ekolog Julia Tavares de bu kararın zamanlamasının 'son derece kötü' olduğunu belirterek, şu an yapılması gerekenin emisyonları azaltmak olduğunu, ancak bu onayın tam tersi bir durumu işaret ettiğini savundu.

Küresel İklimin Sigortası: 'Uçan Nehirler'

Güney Amerika'da dokuz ülkeye yayılan ve 'gezegenin akciğerleri' diye adlandırılan Amazon ormanları, küresel iklim istikrarı açısından kritik bir öneme sahip. Bu ormanlar yaklaşık 200 petagram (220 milyar ton) karbon depolamaktadır. Bu miktar, mevcut küresel emisyonların 15-20 yıllık toplamına eşdeğer. Ağaçların yok olması halinde, bu devasa karbon rezervinin atmosfere karışma riski bulunmaktadır.

Aynı zamanda, ormanların ürettiği nem, 'uçan nehirler' olarak adlandırılan su buharı akımlarıyla And Dağları'na taşınarak kıtanın yağış dengesini sağlıyor. Bilim insanları, ormansızlaşmanın bu döngüyü bozması durumunda, şiddetli kuraklıkların ve biyolojik çöküşün kaçınılmaz olacağı konusunda uyarıyor.

Yangınlar ve Kuraklık Krizi Derinleşiyor

Amazon havzası, 2023 ve 2024 yıllarında en kötü kuraklık mevsimlerini tecrübe etti. Dünyanın en büyük nehrinin bazı kısımları tamamen kuruma aşamasına geldi. İklim değişikliğinin tetiklediği bu kuraklık durumu, ormanları yangınlarla başa çıkma konusunda daha savunmasız hale getiriyor.

Ocak ve Ekim 2025 tarihleri arasında çıkan orman yangınları, 3 milyon hektar alanı kül etti. Uzmanlar, bu yangınların büyük çoğunluğunun tarım ve hayvancılık için arazi açmak amacıyla insanlar tarafından kasıtlı olarak çıkarıldığını belirtiyor. Bir zamanlar dünyanın en büyük karbon yutağı olan Amazon'un bazı bölgeleri, artık emdiğinden daha fazla karbon salmaya başlamış durumda.