Kedilerin İnişli Çıkışlı Tarihi: Tanrıçalıktan İnternet Fenomenliğine

Bugün akıllı telefonlarımızın galerisini dolduran, sosyal medya akışımızı ele geçiren ve evlerimizin başköşesine kurulan kediler, insanlık tarihi boyunca her zaman bu kadar şanslı değildi. Arkeolojik ve tarihsel veriler, insan ile kedi arasındaki ilişkinin yaklaşık 10 bin yıl önce, Tarım Devrimi ile başladığını gösteriyor. Ancak bu ilişki, düz bir çizgide ilerlemekten ziyade; bazen tapınılan bir tanrıça, bazen yakılması gereken bir şeytan, bazen de evin neşesi olarak tanımlanan, inişli çıkışlı bir serüvene sahne oldu.

Bereketli Hilal'de Başlayan Dostluk: Evcilleşme Süreci

Kedilerin insan hayatına girişi, tamamen pragmatik bir 'çıkar ilişkisi'ne dayanıyordu. Yaklaşık 10.000 yıl önce, Bereketli Hilal olarak bilinen (bugünkü Türkiye, Suriye, Irak ve çevresi) bölgede insanlar yerleşik hayata geçip tarım yapmaya başladığında, büyük bir sorunla karşılaştılar: Fareler.

Depolanan tahılları kemirgenlerden korumak hayati bir önem taşıyordu. İşte tam bu noktada, yaban kedileri (Felis silvestris lybica) insanların yerleşim yerlerine yaklaşarak fareleri avlamaya başladı. Bu karşılıklı fayda (simbiyoz) ilişkisi, kedilerin zamanla insanlara alışmasını ve evcilleştirme sürecinin kendiliğinden başlamasını sağladı.

Altın Çağ; Antik Mısır'da Kutsal Varlıklar

Kedilerin tarih sahnesindeki en parlak dönemi şüphesiz Antik Mısır medeniyetinde yaşandı. Mısırlılar için kedi sadece bir fare avcısı değil, aynı zamanda kutsal bir varlıktı. Kedi başlı tanrıça Bastet; doğurganlığın, analığın ve evin koruyucusu olarak tapınım görüyordu.

Bu dönemde kedilere verilen değer o kadar yüksekti ki, bir kedi öldürmenin cezası idamdı. Aileler, kedileri öldüğünde yas tutmak için kaşlarını kazıtır ve kedilerini mumyalayarak gömerlerdi. Mısır'dan kedi kaçırmak yasaktı ancak Fenikeli tüccarlar aracılığıyla bu canlılar Akdeniz havzasına ve Avrupa'ya yayıldı.

Orta Çağ Karanlığı: Şeytanın İşbirlikçisi İlan Edildiler

Tarih sayfaları Orta Çağ'a geldiğinde, kediler için 'Altın Çağ' sona ermiş, yerini korkunç bir 'Karanlık Çağ' almıştı. Hristiyan Kilisesi'nin yükselişiyle birlikte, pagan inanışlarına ait görülen her şey gibi kediler de hedef tahtasına oturtuldu.

1233 yılında Papa IX. Gregory tarafından yayınlanan bir bildiri, kedilerin (özellikle kara kedilerin) Şeytan ile işbirliği içinde olduğunu ve cadılık alameti sayıldığını ilan etti. Bu batıl inanç, Avrupa genelinde milyonlarca kedinin yakılmasına ve katledilmesine yol açtı. Ancak doğanın dengesiyle oynamanın bedeli ağır oldu. Kedi nüfusunun azalması, farelerin kontrolsüzce çoğalmasına neden oldu. Bu durum, fareler üzerindeki pirelerle taşınan ve Avrupa nüfusunun üçte birini yok eden Kara Veba salgınının yayılmasını hızlandırdı.

21. Yüzyılın Hükümdarları: İnternet Fenomenliği

Aydınlanma Çağı ve Sanayi Devrimi ile birlikte (özellikle 19. yüzyılda Kraliçe Victoria döneminde) kediler yeniden itibar kazandı ve 'evcil hayvan' statüsüne geri döndü. Ancak asıl küresel hakimiyetlerini, dijital çağda ilan ettiler.

Bugün kediler, internetin tartışmasız yıldızlarıdır. 'Grumpy Cat' gibi internet fenomenleri, milyonlarca takipçiye ulaşarak sahiplerine servet kazandırmakta, kedi videoları ('Cat Content') milyarlarca kez izlenmektedir. Uzmanlara göre kedilerin bu kadar popüler olmasının nedeni, onların bağımsız, umursamaz ve insan yüz ifadelerine benzeyen (antropomorfik) tepkiler vermesidir. Antik Mısır'da tapınaklarda başlayan yolculuk, bugün sosyal medyada, şekil değiştirmiş bir hayranlık ritüeli olarak devam etmektedir. Kediler iyi ki var!