Dünyanın İlk Karbon Negatif Ülkesi Bhutan'ın Sırrı Ne?

Dünyanın ilk karbon-negatif ülkesi olma unvanını taşıyan Butan, küresel iklim politikalarında ezber bozan yaklaşımıyla dikkat çekiyor. Doğu Himalayalar'ın yükseklerinde yer alan ve biyolojik çeşitliliği ile tanınan ülkenin Başbakanı Tshering Tobgay, iklim krizinden asıl sorumlu olan zengin Batılı ülkeleri göreve çağırdı. Tobgay'a göre, gelişmiş ekonomilerin vatandaşlarının refahını artırmak için salt ekonomik büyüme yerine çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine odaklanması gerekiyor. Ülke, ekonomik göstergelerden ziyade halkın doğayla olan bağına ve mutluluğuna öncelik veren yönetim anlayışıyla dünyanın en iddialı iklim liderleri arasında gösteriliyor.

Gayri safi milli mutluluk modeli ve çevre odaklı kalkınma

Butan'ın kalkınma gündeminin merkezinde, alışılagelmiş Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) yerine Gayri Safi Milli Mutluluk endeksi yer alıyor. Başbakan Tobgay, kısıtlı kaynaklara ve zorlu coğrafi koşullara rağmen iklim eylemlerine, sosyal ilerlemeye ve kültürel değerlerin korunmasına öncelik verdiklerini vurguluyor. Tobgay, 'Halkımızın ve gelecek nesillerimizin mutluluğu kalkınma gündemimizin merkezinde. Biz bunu başarabiliyorsak, çok daha fazla kaynağa sahip zengin ülkeler emisyon azaltımı konusunda daha fazlasını yapabilir,' ifadelerini kullanıyor. Ülke, ekonomik büyümeyi teşvik etmek adına çevre düzenlemelerini gevşetmek yerine, standartları sıkılaştırarak hava, su ve toprak kalitesini korumayı tercih ediyor.

Anayasal koruma ve yasaklı dağlar

Butan'ın çevre koruma konusundaki hassasiyeti sadece politik değil, aynı zamanda anayasal ve kültürel bir temele dayanıyor. Genç demokrasinin anayasasında yer alan bir madde, ülke topraklarının en az yüzde 60'ının ormanlık alan olarak kalmasını şart koşuyor. Halihazırda topraklarının yüzde 72'si ormanlarla kaplı olan Butan, yaydığı karbondioksit miktarının yaklaşık beş katını hapsederek önemli bir karbon yutağı işlevi görüyor.

Halkın inancına göre doğal çevre kutsal kabul ediliyor ve tanrıların doğada yaşadığına inanılıyor. Bu inanç sistemi nedeniyle belirli su kütlelerine dokunulması ve bazı dağlara tırmanılması yasak. Deniz seviyesinden 7.500 metreden fazla yüksekliğe sahip olan ve 'tırmanılmamış en yüksek dağ' olarak bilinen Gangkhar Puensum da bu koruma altındaki alanlar arasında yer alıyor. Bu sıkı koruma önlemleri sayesinde Butan, Paris Anlaşması hedefleriyle tam uyumlu planlara sahip nadir ülkelerden biri olarak öne çıkıyor.

İklim değişikliğinin ağır faturası ve azalan yardımlar

Nüfusunun yarısı geçimlik çiftçilikle uğraşan Butan, son otuz yılda yoksulluğun azaltılması ve eğitim gibi alanlarda kaydettiği ilerlemeyle 2023 yılında BM'nin 'En Az Gelişmiş Ülke' kategorisinden mezun olan yedinci ülke oldu. Ancak bu ekonomik başarı, uluslararası iklim finansmanı ve teknik desteğe erişimin azalması gibi yeni zorlukları da beraberinde getirdi.

Başbakan Tobgay, doğa dostu ve karbon negatif bir ülke olmalarına rağmen, iklim krizinin etkilerini en ağır şekilde hissettiklerini belirtiyor. Bölgedeki sıradağlar küresel ortalamadan daha hızlı ısınırken, bu durum buzulların erimesi ve göllerin taşması riskini artırıyor. Şimdiden yaşanan sel felaketleri çiftçi topluluklarını yerinden ederken, yol bakım maliyetlerinin iki katına çıkması ülkenin kısıtlı bütçesi üzerinde ciddi bir baskı oluşturuyor. Ülke, bu zorluklara rağmen hidro, güneş ve rüzgar enerjisi yatırımları ile yeşil hidrojen pilot uygulamalarına devam ederek ekonomisinin her sektöründe karbon hafifletme çabalarını sürdürüyor.

Kaynak: The Guardian