Trump'ın Nükleer Silah Testlerini Başlatma Kararı Radyoaktif Kirlenmeyi Gündeme Getirdi

Trump, 29 Ekim'de Savunma Bakanlığına (Pentagon) nükleer testlerin başlatılması talimatını verdiğini duyurdu.
Kararın gerekçesi olarak Rusya ve Çin'in silahlanma yarışında ilerleme kaydetmesini gösteren Trump, ABD'nin bu yarışta geri kaldığını savundu.

ABD, son resmi nükleer denemesini 1992'de, eski Başkan George H. W. Bush döneminde gerçekleştirmişti.

Kararın Niteliği Belirsiz

Trump'ın açıklamaları, ABD kamuoyunda 'patlayıcı nükleer deneme mi yoksa füze testi mi?' sorusunu gündeme getirdi.
ABD Stratejik Komutanlığına aday gösterilen Richard Correll, Trump'ın sözlerinin iki şekilde de yorumlanabileceğini belirtti.
Correll, 'Bu ifadelerin patlayıcı nükleer deneme anlamına gelmediğini düşünüyorum,' dedi.

Demokrat Senatör Jacky Rosen ise patlayıcı denemelerin yeniden başlaması için 'hiçbir sebep olmadığını' savunarak buna karşı çıkacaklarını açıkladı.

Nükleer Denemeler Üç Kategoriye Ayrılıyor

Nükleer patlamalar, 'atmosferik', 'su altı' ve 'yer altı' olmak üzere üç farklı şekilde gerçekleştiriliyor.

• Atmosferik denemeler, kulelerde, balonlarda veya uçaklardan bırakılan düzeneklerle yapılıyor.
  Bu denemeler, havaya yayılan radyoaktif partiküller nedeniyle insan sağlığı ve çevre üzerinde kalıcı etkiler bırakıyor.
  ABD Çevre Koruma Ajansı'na (EPA) göre bu partiküller, yaklaşık 80 kilometre yüksekliğe çıkabiliyor ve yağışlarla yeryüzüne geri dönüyor.
• Su altı denemeleri, nükleer silahların deniz hedeflerine etkisini ölçmek için kullanılıyor.
  Bu testler, şiddetli şok dalgaları ve deniz yaşamını tehdit eden radyoaktif kirlilik oluşturuyor.
• Yer altı denemeleri, Soğuk Savaş döneminde ABD ve Sovyetler tarafından en sık tercih edilen yöntem oldu.
  Kapalı şekilde yapıldığında serpinti yaymıyor, ancak yüzeye sızma ve radyoaktif enkaz riski bulunuyor.

Nükleer Patlama Süreci

Yer altı testleri genellikle nüfus merkezlerinden uzak bölgelerde yapılıyor.
Nükleer cihaz, 200 ila 800 metre derinliğe yerleştiriliyor ve üzeri çakıl, kum ve alçı taşıyla kapatılıyor.
Uzaktan patlatmanın ardından radyoaktif gazla dolu bir yer altı odası oluşuyor ve sismik şok dalgaları yayılıyor.
Atmosferik testlerde ise büyük bir ateş topu ve 'mantar bulutu' meydana geliyor; bu bulut soğuyarak radyoaktif toza dönüşüyor.

Uzmanlara Göre Denemelerin Yeniden Başlaması Yıllar Alabilir

Washington Post'a konuşan Nevada deneme sahası çalışanları, Trump'ın planının karmaşık, maliyetli ve zaman alıcı olacağına dikkat çekti.
Uzmanlara göre, modern nükleer testler artık bilgisayar modellemelerine dayandığından, fiziksel deneyim büyük ölçüde kaybolmuş durumda.
Ayrıca, personel eksikliği ve tesislerin yenilenmesi gerekliliği, sürecin yıllar sürebileceğini gösteriyor.

Radyasyonun En Büyük Riski Doğmamış Çocuklara

Columbia Üniversitesi uzmanı Norman Kleiman, radyasyonun DNA'ya zarar verdiğini belirterek, bunun kısa vadede ciddi hastalıklara, uzun vadede ise kanser riskine yol açtığını ifade etti.
Kleiman, 'Doğmamış çocuklar radyasyondan en fazla etkilenen gruptur,' diyerek riskin gelişmekte olan hücreler nedeniyle çok daha yüksek olduğunu vurguladı.

Dünya Genelinde Nükleer Denemeler ve Envanter

1945'ten 1996'ya kadar dünya genelinde 2 binden fazla nükleer deneme gerçekleştirildi.
ABD bu dönemde 1032, Sovyetler Birliği 715, Fransa 210, Çin ve İngiltere ise 45'er deneme yaptı.

Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Anlaşması (CTBT) 1996'da kabul edilmesine rağmen, 8 ülke onaylamadığı için yürürlüğe giremedi.

SIPRI verilerine göre, 2024 itibarıyla dünyada yaklaşık 12 bin 121 nükleer savaş başlığı bulunuyor.
Bunların:

• 5 bin 580'i Rusya'da,
• 5 bin 44'ü ABD'de,
• 500'ü Çin'de,
• 290'ı Fransa'da,
• 225'i İngiltere'de yer alıyor.

Hindistan'ın 172, Pakistan'ın 170, İsrail'in 90 ve Kuzey Kore'nin 50 nükleer savaş başlığı olduğu tahmin ediliyor.