Casus yazılımlar artık devletlerin 'yeni nesil istihbarat araçları' haline geldi. Artık savaşlar topraklarda değil, verilerde yaşanıyor. Bir yazılım, bir ülkenin istihbaratına, muhalif bir gazetecinin özel hayatına, bir aktivistin dijital güvenliğine kadar uzanabiliyor.
Örneğin Pegasus… İsrailli NSO Group tarafından geliştirilen bu yazılım, yalnızca bir linke tıklamakla bile telefona sızabiliyor. Sonra mı? Kamera açılabiliyor, konuşmalar dinlenebiliyor, mesajlar kopyalanabiliyor.
2021'de ortaya çıkan Pegasus Project sızıntısı, bu yazılımın 180'den fazla gazeteciye karşı kullanıldığını gösterdi. Bazılarına göre bu bir güvenlik meselesiydi, bazılarına göre ise sistematik bir susturma yöntemi.
Bilgiyi ele geçirmek mümkün mü?
Devletlerin bu kadar ileri gitmesinin ardında basit bir motivasyon var: kontrol. Bilgi artık en stratejik silah. Kimin ne düşündüğünü, kimle konuştuğunu, hangi haberi yazmak üzere olduğunu bilmek… Bunlar bir rejim için yalnızca istihbarat değil, potansiyel bir tehdit yönetimi anlamına geliyor.
Örneğin El Salvador'da gazetecilerin cihazlarına Pegasus yüklendiğinde sadece onların değil, haber kaynaklarının da güvenliği tehlikeye girdi. İran'da APT42 adlı devlet destekli hacker grubu muhalif aktivistleri hedef aldı. İtalya'da 'paralı casus yazılımlar' gazetecileri izlemek için kullanıldı. Ve evet, bu sadece otoriter ülkelerin hikayesi değil; Avrupa'nın ortasında bile yaşanıyor.
Gözetim mi, gözdağı mı?
Bu yazılımların asıl gücü yalnızca dinlemek değil, korku yaratmak. Bir aktivistin cihazına sızıldığında yalnızca verileri değil, güven duygusu da çalınıyor. Kimin izlediğini bilmemek, sürekli izleniyormuş hissi yaratmak… İşte asıl baskı burada başlıyor. Gözetim yerini gözdağına bırakıyor.
Azerbaycanlı gazeteci Khadija Ismayilova yıllar önce 'Artık telefonuma değil, bana dokunuyorlar.' demişti. O cümle bu çağın özeti gibi: Casus yazılımlar yalnızca cihazları değil, insanların iç huzurunu da ele geçiriyor.
Peki neden şimdi bu kadar yaygın?
Üç sebep öne çıkıyor.
Birincisi, teknolojinin demokratikleşmesi; artık gelişmiş casus yazılımlar yalnızca birkaç devletin tekelinde değil.
İkincisi, hukuki boşluklar; bu teknolojilerin kullanımıyla ilgili uluslararası denetim mekanizmaları hâlâ yetersiz.
Üçüncüsü ise gücün yeniden tanımlanması; dijital çağda bilgi, artık tanklardan çok daha etkili bir silah.
Göz ardı edemeyeceğimiz bir gerçek
Devlet casus yazılımları, bir ülkenin güvenliğini koruma bahanesiyle masum bireylerin mahremiyetine sızabiliyor. Bu yalnızca kişisel bir ihlal değil, demokrasinin sessiz bir erozyonu. Çünkü gizlilik kaybolduğunda özgürlük de sessizce elden gider.
Bu çağda güvenlik bazen özgürlüğün sessiz bedeli haline geliyor. Devlet casus yazılımları bireyleri değil, demokrasinin temel taşlarını hedef alıyor. Her dinlenen konuşma, her izlenen ekran, toplumun düşünme ve sorgulama alanını biraz daha daraltıyor.
Asıl soru şu:
Gerçekten güvende olmak mı istiyoruz, yoksa kontrol edildiğimizi fark etmeyecek kadar sessiz kalmayı mı?
