Çin, az gelişmiş ülkelerden çok gelişmiş ülkelere borç veriyor

ABD'nin William ve Mary Üniversitesine bağlı AidData Araştırma Laboratuvarı tarafından yayımlanan rapora göre, Çinli kreditörler, 2000-2023 yılları arasında kredi, bağış, hibe ve sermaye yatırımlarıyla toplam 2,2 trilyon dolar finansman sağladı. Bu bulgu, Çin'den bugüne dek bilinenin ötesinde bir sermaye aktarımı olduğunu ortaya koydu.

Gelişmiş ülkelere daha fazla borç

Rapora göre Çin, bu dönemde gelişmiş ülkelere 943 milyar dolar aktarırken, ABD, 202 milyar dolar ile en fazla borç alan ülke oldu. Brad Parks, raporun baş yazarı, ABD'nin Çin'i 'borç tuzağı diplomasisi' uygulamakla suçladığı dikkate alındığında, bu durumun olağanüstü bir keşif olduğunu belirtti.

Çin'in kamuya ait finans kuruluşları, ABD'deki projelere kaynak aktararak kritik altyapı ve ileri teknoloji şirketlerinde doğrudan ve dolaylı pay sahibi oldu. Destek sağlanan projeler arasında Teksas ve Louisiana'daki sıvılaştırılmış doğal gaz terminalleri, Dakota Access Petrol Boru Hattı, New York elektrik nakil hattı, Virginia'daki veri merkezleri ve New York ile Los Angeles havalimanı terminalleri yer aldı.

Ayrıca Çinli kreditörler, ABD'deki robotik, yarı iletken ve biyoteknoloji şirketlerinin satın alma işlemlerini finanse ederek kritik teknoloji transferine aracılık etti. Amazon, AT&T, Verizon, Tesla, General Motors, Ford, Boeing ve Disney gibi Fortune 500 şirketleri de çalışma sermayesi ve likidite desteklerinden yararlandı.

Düşük gelirli ülkelerin payı azalırken, yüksek gelirli ülkelerin payı arttı

Çin'in düşük gelirli ülkelere yönelik kredi ve yardımlarının toplam borç ve hibeler içindeki payı, 2000'de yüzde 88 iken 2023'te yüzde 24'e geriledi. Yüksek gelirli ülkelere aktardığı finansmanın payı ise 2000'de yüzde 12 iken 2023'te yüzde 76'ya ulaştı.

Rapora göre, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki altyapı projelerine aktardığı finansman dramatik şekilde azaldı; altyapı projelerinin toplam krediler içindeki payı yüzde 75'ten yüzde 25'e düştü. Çin'in yardım bütçesi de yıllar içinde belirgin şekilde 5,7 milyar dolardan 1,9 milyar dolara geriledi.

Jeoekonomi ve ulusal güvenlik stratejisi ön plana çıktı

Araştırmacılar, Çin'in gelişmiş ülkelere yönelik hamlelerinde karlılığın önemli olduğunu vurgularken, jeoekonomik kazanımlar ve ulusal güvenlik stratejisinin belirleyici hale geldiğini ifade etti.

Stratejik ham maddeler, elektrik şebekeleri ve nakil hatları güvenliği, deniz ve okyanus boğazlarının kontrolü, küresel tedarik zincirlerinin istikrarı ve yüksek teknoloji sektörlerinde ulusal rekabet gücünü artırma hedefi, Çin'in kredi ve borç stratejisinde ön plana çıktı.

Brooke Escobar, Çin'in borç, sermaye yatırımı ve hibelerini jeostratejik ve ticari çıkarlar lehine esnek, yenilikçi ve tamamlayıcı tarzda düzenlediğini belirterek, 'Çin, uluslararası bir kreditör olarak hem ilk hem son durak olarak görülmek istiyor' değerlendirmesinde bulundu.