Karaman'ın Ermenek İlçesinde Yeni Bitki Türü Keşfedildi

Ermenek ilçesinde, bilim dünyasını heyecanlandıran önemli bir keşfe imza atıldı. Baklagiller (Fabaceae) ailesine bağlı 'Borcak' (Genista) cinsine ait, daha önce literatürde yer almayan yeni bir bitki türü keşfedildi. Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi'nden emekli Prof. Dr. Ahmet Duran tarafından tanımlanan bu endemik türün Türkçe adı 'Ermenek borcağı', bilimsel adı ise 'Genista ermenekensis' olarak kayıtlara geçti.

Yaklaşık 3 yıl süren bilimsel çalışmaların ardından hazırlanan makale, uluslararası saygın botanik dergisi Phytotaxa'da yayımlanarak bitkinin bilim dünyasına resmen tanıtılmasını sağladı. Keşfedilen türün, nesli yüksek tehdit altında olan endemik bitkiler arasında yer aldığı belirtildi.

Yalnızca Ermenek'te Yetişiyor

Prof. Dr. Ahmet Duran, Ermenek borcağının dünyada yalnızca Karaman'ın Ermenek ilçesine bağlı Görmeli köyü çevresinde yetiştiğini vurgulayarak, bu nedenle bitkiye ilçenin adının verildiğini söyledi. Duran, yeni türün Atina yakınlarındaki Parnasos Dağı'nda yetişen bir borcak türüyle benzerlik gösterdiğini belirlediklerini anlattı.

Bu benzerliğin ardından, Atina'da görev yapan botanikçi Prof. Dr. Theophanis Constantinidis ile 2024 yılında iletişime geçtiğini aktaran Duran, 'Parnasos Dağı'ndan Ermenek borcağına en yakın bitkinin örneklerini toplayarak bana gönderdi. Yaptığımız karşılaştırmalı morfolojik incelemeler sonucunda, Ermenek'teki bitkinin bilim dünyası için yeni bir tür olduğuna karar verdik' dedi.

Kritik Tehlike Altında: Yaklaşık 700 Birey Kaldı

Ermenek borcağının çok dar bir alanda yayılış gösterdiğine dikkat çeken Prof. Dr. Duran, bitkinin yaşam alanının ciddi çevresel tehditler altında olduğunu söyledi. Tarım alanlarının genişlemesi, yerleşim yerleri, yeni yol çalışmaları, hayvan otlatması, yangınlar ve orman kesimleri gibi faktörlerin bitkiyi baskı altına aldığını belirtti.

Duran, 'Alanda yaklaşık 700 birey bulunmaktadır. Ülkemizin dar yayılışlı endemik türlerinden biridir ve dünyada yalnızca bu bölgede yetişmektedir. IUCN kriterlerine göre 'kritik tehlikede' kategorisinde yer alır. Doğada tükenme riski son derece yüksektir. Bu nedenle Ermenek borcağı, öncelikli korunması gereken bitki türlerimizden biridir' diye konuştu.

Akdeniz İklimine Uyumlu, Gösterişli Bir Tür

Borcak cinsi bitkilerin Akdeniz iklimine uyumlu olduğuna işaret eden Prof. Dr. Duran, Ermenek borcağının ayırt edici özelliklerini de anlattı. Bitkinin büyük öbekler halinde bulunduğunu belirten Duran, 'Çalı formunda, yaprak dökücü, kalın ve sert dikenli bir yapıya sahiptir. Yaklaşık 55 santimetre boyunda, alt dalları kalıcıdır. Ülkemizde bilinen borcak türleri arasında yakın benzeri olmayan, oldukça gösterişli bir bitkidir' dedi.

Ermenek borcağının Göksü Vadisi içinde, kızılçam altları ve açıklıkları, makilik alanlar, tarla ve zeytinlik kenarlarında, bin ile 1200 metre yükselti aralığında yetiştiği kaydedildi.

Şifalı ve Ekonomik Değeri Yüksek

Keşfedilen bitkinin yalnızca botanik açıdan değil, şifalı ve ekonomik değeri açısından da önemli olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Duran, borcak türlerinin çok sayıda alanda kullanıldığını söyledi.

Duran, 'Borcak türleri; sigara bağımlılığı tedavisi, idrar söktürücü, kabızlık giderici, safra artırıcı, cilt hastalıklarının tedavisi, kalp ritmini düzenleyici, doğum kolaylaştırıcı, antioksidan ve ödem giderici özelliklere sahiptir. Ayrıca süs bitkisi olarak, arıcılıkta bal bitkisi, erozyon kontrolü, boyacılık, toprağa azot bağlama ve meralar açısından da önemli ekonomik değerler taşımaktadır' dedi.

Bilim insanları, Ermenek borcağının korunması için hem yerel hem de ulusal düzeyde acil koruma önlemleri alınması gerektiğine dikkat çekiyor.