Vadedilmiş Topraklar (Arz-ı Mevud) Nedir? Nereyi Kapsıyor?

Kutsal Metinlerden Jeopolitik Stratejilere: 'Vadedilmiş Topraklar' (Arz-ı Mevud) Gerçeği ve Sınırların Gizemi

Orta Doğu, binlerce yıldır sadece medeniyetlerin değil, teolojilerin de savaş alanıdır. Bugün bölgede yaşanan her çatışmanın, her sınır ihlalinin ve her diplomatik krizin arka planında, milattan binlerce yıl önce parşömenlere yazılmış bir 'vaat' yatar. İslam literatüründe Arz-ı Mevud, Yahudi teolojisinde Eretz Yisrael (İsrail Diyarı) olarak bilinen 'Vadedilmiş Topraklar', Tanrı'nın Hz. İbrahim ve soyuna vadettiği coğrafyayı tanımlar.

Ancak bu kavram, sadece dini bir inanç meselesi olmanın çok ötesindedir. Teolojik yorum farkları, harita üzerindeki belirsizlikler ve bu vaadin modern siyasetteki araçsallaştırılması (Büyük İsrail Projesi), konuyu dünyanın en karmaşık jeopolitik sorunu haline getirmiştir.

Kutsal Ahit: 'Mülkiyet' mi 'Emanet' mi?

Vadedilmiş Topraklar kavramının kökeni, Yahudiliğin, Hristiyanlığın ve İslam'ın ortak atası kabul edilen Hz. İbrahim ile Tanrı (Yahveh/Allah) arasındaki antlaşmaya (Ahit) dayanır. Ancak bu ahdin niteliği konusunda derin teolojik ayrılıklar vardır.

Tevrat (Yaratılış 15:18): 'O gün Rab, Avram'la antlaşma yaparak ona şöyle dedi: Mısır Irmağı'ndan büyük ırmağa, Fırat Irmağı'na kadar uzanan bu toprakları senin soyuna veriyorum.'

Koşulsuz Vaat Görüşü: Bazı Siyonist teologlar, bu vaadin 'koşulsuz' olduğunu, İsrailoğulları günah işlese bile toprağın ebediyen onların mülkü olduğunu savunur.

Koşullu Vaat Görüşü: Daha geleneksel yorumcular ve İslam teolojisi, bu vaadin 'itaat' koşuluna bağlı olduğunu savunur. Tevrat'ın Tesniye kitabında, 'Eğer Tanrınız Rab'bin buyruklarına uymazsanız, o topraklardan sökülüp atılacaksınız' uyarısı yer alır. Bu görüşe göre toprak bir mülk değil, emanettir.

Harita Muamması: İki Farklı Sınır Tanımı

Arz-ı Mevud'un sınırları konusunda Tevrat'ın içinde bile birbiriyle çelişen iki farklı harita tarifi bulunur. Bu durum, tarih boyunca 'Minimalist' ve 'Maksimalist' görüşlerin çatışmasına neden olmuştur.

Maksimalist Görüş (Nil'den Fırat'a)

Yaratılış (Genesis) kitabındaki tarife dayanan bu harita, en geniş sınırları çizer.

Kapsadığı Alan: Mısır'ın Nil Nehri doğusu, bugünkü İsrail, Filistin, Lübnan, Ürdün, Suriye'nin büyük kısmı, Irak'ın Fırat Nehri batısı ve Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi (Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin hattı).

Siyasi Yansıması: Bu harita, radikal grupların ve 'Büyük İsrail' (Eretz Yisrael Hashlema) idealinin temel dayanağıdır.

Minimalist Görüş (Kenan Diyarı)

Sayılar (Numbers) kitabının 34. bölümünde tarif edilen sınırlar daha dardır.

Kapsadığı Alan: Kabaca bugünkü İsrail, Batı Şeria, Gazze ve Lübnan'ın güneyini kapsar. Fırat Nehri'ne kadar uzanmaz. Tarihsel olarak Yahudi krallıklarının (Davud ve Süleyman dönemi) hüküm sürdüğü alan da daha çok bu sınırlara yakındır.

Modern Siyaset ve 'Oded Yinon Planı'

Vadedilmiş Topraklar kavramı, 20. yüzyılda teolojik bir metin olmaktan çıkıp stratejik bir doktrine dönüşmüştür. Modern Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl ve sonrasında kurulan İsrail Devleti, bu dini motivasyonu ulus-devlet inşasında kullanmıştır.

Bu bağlamda en çok tartışılan modern belge, 1982 yılında İsrailli stratejist Oded Yinon tarafından kaleme alınan **'Oded Yinon Planı'**dır. Bu plan, İsrail'in güvenliği ve bölgesel hakimiyeti için, çevresindeki Arap devletlerinin (Irak, Suriye, Mısır) etnik ve mezhepsel temelde parçalanarak küçük devletçiklere bölünmesini öngörür. Komplo teorisyenleri ve bazı siyaset bilimciler, son 40 yılda Orta Doğu'da yaşanan savaşların (Irak'ın bölünmesi, Suriye iç savaşı) bu planın bir yansıması olduğunu ve nihai hedefin Arz-ı Mevud sınırlarına ulaşmak olduğunu iddia etmektedir.

Yahudi Dünyasındaki Derin Çatışma

Sanılanın aksine, tüm dindar Yahudiler Arz-ı Mevud'un 'zorla' alınmasını savunmaz.

Dini Siyonistler (Gush Emunim): Toprakların işgal edilmesinin ve yerleşim yerleri kurulmasının, Mesih'in gelişini hızlandıran dini bir görev olduğuna inanırlar.

Ultra-Ortodoks Anti-Siyonistler (Neturei Karta): Bu grup, İsrail Devleti'nin kurulmasına ve toprak işgaline şiddetle karşı çıkar. Onlara göre Yahudiler sürgündedir ve Tanrı (Mesih) gelmeden kendi çabalarıyla bir devlet kurmaları veya toprak almaları, Tanrı'nın iradesine isyandır.

İslam'ın Bakışı: 'Miras Salihlerindir'

Kur'an-ı Kerim, İsrailoğulları'nın kutsal topraklara girişini ve oradaki tarihini doğrular (Maide Suresi 21. Ayet). Ancak İslam teolojisi, 'seçilmişlik' kavramını soy üzerinden değil, takva (Allah'a itaat) üzerinden okur.

Enbiya Suresi 105. ayette geçen 'Yeryüzüne benim salih kullarım varis olacaktır' ifadesi, toprağın sahibinin ırklar değil, ilahi ahlaka sahip olanlar olduğunu belirtir. İslam alimlerine göre, İsrailoğulları yaptıkları ahdi bozdukları ve peygamberleri öldürdükleri için bu 'yöneticilik' vasfını kaybetmişlerdir. Dolayısıyla vaat, artık biyolojik bir soya değil, inanç birliğine (Ümmet) geçmiştir.

Sonuç olarak Vadedilmiş Topraklar; kimileri için ilahi bir hak, kimileri için işgalin teolojik kılıfı, kimileri içinse barışın önündeki en büyük zihinsel bariyerdir.